Кислородна терапија / O2 Therapy
Кислород) (О2) е гас кој може да се користи како лек т.е како терапија во лекувањето на определени белодробни состојби и истиот треба да се дозира и администрира на правилен начин во однос на потребата т.е индикациите за неговата употреба. Најчесто се користи во случај на хипоксемија. Има несакани ефекти и специфични ризици, но, со објективно следење и примена, може да биде многу моќна терапија за пациентите со нарушена респираторна состојба. Кислородот е скап лек така да треба да има соодветна индикацијата пред да се започне со негова употреба.
Индикации за кислородна терапија
Кислородот ретко кога е индициран поради која било друга причина освен хипоксемија.
Кислород може да се дава во висока или мала концентрација во сите состојби поврзани со хипоксемија. Хипоксемијата се јавува често кај болести како инфекција на долниот респираторен тракт (тешка пневмонија или бронхиолитис), опструкција на горните дишни патишта, тешка астма, вообичаени новороденчиња како асфиксија при раѓање и кај синдром на респираторен дистрес, тешка сепса, срцева слабост, срцев удар, траума, труење со јаглерод моноксид , и акушерски и периоперативни итни случаи.
Други индикации за кислородна терапија :
- Зголемена работа на дишењето – тахипнеа
- При миокарден инфаркт
- Пулмонална хипертензија [
- Оксигенација пред тешка интубација.
- Пред и после назофарингиални аспирации
- Постоперативна оксигенација,особено кај абдоминални и операции на градниот кош
- Хипербарична кислородна терапија индицирана во болест на декомпресија, гасна емболија, труење со гасна гангрена и јаглерод моноксид.
- При испорака на аеросол со лекови.
Ризици од кислородна терапија
- Депресија на вентилацијата
- Хипербарична токсичност од кислород:
- Опасност од пожар
- Ателектаза
- Ретинопатија на предвременост (РОП)
- Бактериска контаминација поврзана со одредени системи за небулизација и навлажнување е можна опасност.
- Терапијата со кислород е контраиндицирана кај пациенти кои страдаат од труење со паракват
- Пулмонална токсичност
Пациентите изложени на високо ниво на кислород подолг временски период можат да развијат оштетување на белите дробови. Степенот на оштетување на белите дробови зависи од FiO2 и времетраењето на изложеноста. Тоа се должи на формирањето на интрацелуларни слободни радикали (како што се супероксид, активирани хидроксилни јони, единечен О2 и водород пероксид) што може да ја оштети алвеоларната-капиларна мембрана. Започнува со зголемена пропустливост на капиларите со резултат на едем, задебелени мембрани и завршува со белодробна фиброза.
Мерки на претпазливост при спроведување на физиотерапија кај пациенти со кислородна терапија:
Употребата на дополнителен кислород носи важни импликации за физикалната терапија во сите клинички услови. Важно е физиотерапевтот да знае дека:
- Пациент кој користи кислород во мирување, дефинитивно ќе му биде потребен за време на напор и сите активности во рехабилитацијата.
- Физичкиот напор при рехабилитационите активности може да предизвикаат намалена заситеност на кислородот Spo2 ; затоа, физиотерапевтот треба да ги знае знаците и симптомите на хипоксемија.
- Пациенти со историја на белодробни заболувања, особено оние со намален форсиран експираторен волумен во првата секунда (FEV1) помал од 50% или дифузен капацитет на јаглеродмоноксид (DLCO) помалку од 60% од предвидената нормална вредност, најверојатно ќе покажат кислородна десатурација при напор и треба да се следи нивниот статус на оксигенација.
- Пад на сатурацијата на кислородот на помалку од 86% до 90% за време на активност укажува на тоа дека на пациентот му треба дополнителен кислород;
- Физиотерапевтите кои спроведуваа физиотерапија во домашни услови треба да бидат свесни за препораката за примена на кислородна терапија за своите пациенти и да обезбедат дека го користат кислородот според пропишаното .
Системи за испорака за кислородна терапија
Системите за достава на кислород се групирани во две групи :
Сиситеми за низок проток на кислород
Системи за достава на кислород со низок проток се оние што точниот дел од кислородот во инспирираниот воздух (FiO2) ќе се заснова на анатомскиот резервоар на пациентот и минутната вентилација. Тие се:
1.Назална канила – проток од 1- 4 л/мин доставува 24-30 % кислород (Fio2) – се употребува во неакутни состојби или во лесни хипоксии .
2.Кислородна маска ( Hudson mask) – проток од 5-10L/min доставува од 30-40% кислород (Fio2)
Системи за висок проток на кислород
1.Вентури маска (Venturi ) проток од 2-15 L/min доставува од 24-50% кислород (Fio2) -на самата маска има опција да се одбере вистинскиот проток преку небулајзерот кој е вклучен во централниот довод и да се постигне потребното ниво на Fio2 .
2.Назална канила за висок проток – станува збор за посебни уреди кои се приклучуваат на централен довод со кислород и воздух и се користат во болнички услови со специјални назални канила и навлажнувач предвидени за висок проток на кислород максимум до 70Л/мин и со 100%Fio2.
Доводи на кислородна терапија :
Цилиндри (боци) за кислород : Тој е скап, незгоден и честопати несигурен извор на кислород поради ограничениот волумен на самите садови .Најчесто се користат во големите болници или во возилата за брза помош за транспорт на пациенти .
Концентратори на кислород: Станува збор за уреди кои работат на електрична енергија кој го извлекуваат воздухот од атмосферата, продуцирајки концентрација до 90-96% на кислород .Тоа е безбеден, сигурен и рентабилен извор на кислород за во домашни услови и поудобен од цилиндарот за кислород. Важно е да имате резервен извор на кислород (цилиндар за кислород), во случај на потреба од одмор на уредот или негово редовно одржување.
Централен довод на кислород : Кислородот се дистрибуира преку бакарни цевки кои циркулираат од централен извор, кој се наоѓа надвор од зградата. Изворот може да биде течен кислород, цилиндри со гасен кислород под висок притисок, голем концентратор на кислород или комбинација. Тоа има предност на намален ризик од пожар и спречува ракување и транспортирање на тешки цилиндри помеѓу одделенијата во болницата. Истотака станува збор за скап на извор на кислород поради трошоците за инсталација и потребата од редовно одржување.